Vatican Manuscripts Added Week 36 of 2025

Another week done, another thirty-three manuscripts digitized. As is becoming the current pattern, the majority of these, twenty-one, came from the Ott.lat collection. An interesting detail is that in the last few weeks, the slow work on this fond has progressed past shelfmark Ott.lat.1676, which moves to the second volume of the inventory. The second volume is much more detailed, with dates and additional description information. Other fonds active this week included three manuscripts from S.Maria.Magg, two from Comb and Vat.lat, and a single volume from Barb.lat.

To the right is f.1r from Ott.lat.1505, a late 15th C copy of Cicero's De Officiis. The illuminations are identified as the work of a student of Franco de' Russi, and the rubrication might be the work of Bartolomeo Sanvito.

At the bottom is a bit of the edge from f.1r of Ott.lat.1746, a copy of the various Histories of Julius Caesar. This is from roughly the same time period as the image to the right, but has suffered significantly from the depredations of time and was, even when new, "clumsily executed" (Virginia Brown. "Portraits of Julius Caesar in Latin Manuscripts of the Commentaries". VIATOR. vol. 12. 1981. pp. 319-354)

Ott.lat.1746_0005_fa_0001r-border.jpg
Barb.lat.666, Universale bonum de apibus (15th C)
Incipit: Incipiu[n]t capitula libri q[uod] dicit[ur] uniu[er]sale bonu[m] de apibus s. d[e] p[re]latis & subdicis

Barb.lat.1760, Andrea Baianus Poema exegeticum (1635)
Incipit: Poema Exegeticv[m] De solemnisima per Vrbem pompa, qua anti-quissima imago apud Basilicam S[ancti] Laurentii in Damaso ex ueteri sacello in idem per Eminent[issimus] et R[everentissimus] . Franciscvm Card[inales] Barberinvm

Comb.G.2, Sermon on St. Jacob di Serug (20th C)

Comb.G.10, Theological works (20th C)

Ott.lat.1349, Brandimarte Ansovini Rime diverse
Incipit: All Ill[ustrissimo], et Lu[...mo] sig[nore], et Pron mio Col[...mo] Il Sig[nore] Duca di Celano, et Marchese d' Ancisa. Hauendo io merce di diuersi soggetti

Ott.lat.1502, Bernard of Clairvaux, et al De Contemptu Mundi, etc
Incipit: Incipit liber d[e] co[m]pte[m]tu mu[n]di. Cartula n[ost]ra tibi portat rinald[e] salutes

Ott.lat.1505, Cicero De Officiis (1475-1500)
Incipit: M. Tvllii Ciceronis Ad M. Filivm Offitiorvm Liber Primvs. Qvam Qva[m] te Mar-ce fili-annvm iam avdientem cratippvm

See Biblissima, illuminated by a student of Franco de' Russi


Ott.lat.1513, Ovid Ars amatoria, Remedia amoris (15th C)
Incipit: P. Ouidii Nasonis de arte amandi. [S]i qvis in hoc artem populo non nouit ama[n]di

See Biblissima,


Ott.lat.1575, Ristretto della Visita fatta da Monsignore Corsi a diverse Communita della Stato Ecclesiastico
Incipit: Ristretto della Visita fatta da Monsig[nore] Corsi, a diuerse Communita dello Stato Ecclesiastico. All'Em[intissimo] e R[everentissimo] Sig[nor] Card[inale] Altieri Pio[n]ne

Ott.lat.1592, Leonardo Bruni, Cicero De militia, Brutus (1422)
Incipit: (f.IIIv) Aretini in basi statvæ G Marii. G. Marivs G. F. Cos VII. PR. TR. PL. Q. Avg Tr militvm extra sortem bellvm

See Biblissima, scribe: Flavius Blondus


Ott.lat.1604, Repertorium Juris
Incipit: de [con]stitutionibus. laici qui statueru[n]t singulis annis

Ott.lat.1607, Johannes de Turrecremata Commentaria in 11 Decretorum Volumen causarum
Incipit: [D]uo fornicato[r]es. Hic incipit sexta

Ott.lat.1629, Trattati di Pace tra le due corone, con il Maritaggio del Excellentissimo Re, e le Cause impulsive che hanno accellerato il Card. Mazzarino alla presta conclusione (16th C)
Incipit: (f.3r) Ser[enissimo] Prencipe. La Monarchia francese coetanea di questa

Ott.lat.1631 (Upgraded to HQ), Gerlandus, Hermannus Contractus, et al De mensuris, De abaco, Rithomachia, Rithomachia wirceburgensis, De divisione (12th C)
Incipit: De Mensvris. Mensvraru[m] appellationes quirib[us] utim[us] sunt

Ott.lat.1677 (Upgraded to HQ), Andrea Contrario, Francesco Barbaro, Isotta Nogarola, Bartolomeo Facio, Poggio Bracciolini, et al Miscellany (15th C)
Incipit: (f.1r) Exortatio aduersus turcos Andree contrarii Ve-neti ad Illustrissimum Alphonsum Hispaniæ ex Italiæ Regem.

Ott.lat.1698, Judicem Euidonem de Columpnis de Messana Historiam Troye (14th C)
Incipit: S..ra recentibus obruant et no[n] nulla tamen iam

Ott.lat.1705, Maffei Vegii, Basil of Caesarea, Leonardo Bruni (tr) Laudensis de educatione liberorum et eorum clarissimovibus libri vi, Epistles (tr) (15th C)
Incipit: Maffei Vegii Lavdensis de e-dvcatione liberorvm et eor[um] claris moribvs liber primvs incipit foeliciter.

Ott.lat.1706, Lorenzo Bonincontri (15th C)
Incipit: Laurentii Bonincontrii Miniatensis ad R[evere]ndissimu[m]

Ott.lat.1722, Pietro Ubaldi, the Elder Commentarium in lib. III tit. I-XX Decretalium Gregorii PP. IX. (15th C)
Incipit: (f.3r) In nominie domini Amen. de uita & ho[nestate] cl[er]icorum

Ott.lat.1723, Pietro Ubaldi, the Elder Commentarium in lib. IV tit. I-XIX Decretalium Gregorii PP. IX. (15th C)
Incipit: [P]ostquam de hiis que ad cl[er]icos

Ott.lat.1724, Diogenes Laertes, Leonardo Bruni (tr) De vita et moribus sapientum et philosophorum (tr) (15th C)
Incipit: P Resunonem Ambrosii Monarchi in Lauherno dioge-nne de Vita & sententiis eorum qui

Ott.lat.1734, Quintilianus, Zenobius de Strada, Demosthenes, Leonardo Bruni (tr), Cicero, et al Declamationes, De fama, Oratio contra Aeschinem pro Ctesiphonte (tr), Oratio pro M. Caelio (14th-15th C)
Incipit: (e)x incendio domus adolensceris patrem extulat

See Biblissima,


Ott.lat.1746, Caesar De Bello Gallico, De Bello Civili, De bello Alexandrino, etc (c. 1460-1470)
Incipit: C. Ivlii Cae-saris com-mentari-orvm. De bello gallico liber pri-mvs

See Biblissima, scribe: Bartolomeo Fabio de Modène from colophon on f.158v


Ott.lat.1747, Macrobius Saturnalia (1445)
Incipit: Macrobii Theodosii Satvrnaliorvm liber primvs incipit. Ad Evstachivm filivm. Mvltas uariasq[ue] res in hac uita nobis eustachi fili natura conciliauit

See Biblissima, scrbe: Giovanni di Benedetto da Firenze


Ott.lat.1753, Rime Venetiane del Businello, Satire Venetiane del Cacciatore, Satire del Cavalier Dotti (18th C)
Incipit: La Vechiezza del Businello. Voga uoga Copare al fin son zonto

Ott.lat.1779, (17th C)
Incipit: Vnus ex codicibus bibliothecæ alt[a]emps a Paulo quinto manu regia exceptis nunc uero

Ott.lat.1799, Catullus Carmina (15th C)
Incipit: Qvoi dono lepidvm novvm libellvm

See Biblissima,


S.Maria.Magg.47, Proces du Chapitre liberien contre Raffaele de Sanctoris (1486)
Incipit: Processus factus coram Reuerendo patre d[omi]no Juliano Ep[iscop]o Brictonorien[ses] et venerabili viro d[omi]no Sigismu[n]do Bonsignore

S.Maria.Magg.92.pt.A, Rolandinus de Passageriis Summa totius artis notariae

These were flyleaves from S.Maria.Magg.92. H/T to Pieter Beullens for ID


S.Maria.Magg.116, Inventory of religious objects and of the prebends of Santa Maria Maggiore before 1500 (15th-16th C)

First few folios are heavily damaged


S.Maria.Magg.125.pt.10, Notes on the Family of Dominique Lavaggi (1628)
Incipit: (f.2r) Notizie Istoriche della nobil Famiglia del Signor Comte Domenico Lauaggio Genovese domiciliato in Roma.

Incipit: Uniu[er]sis chr[ist]i fidelibus

Appears to be a collection of charters or other instruments


Vat.lat.14461, (18th C)
Incipit: Mense Julio 1782