Vatican Manuscripts Added Week 9 of 2023

The first full week of Lent yielded fifty-seven manuscripts added to the Vatican website. In what is starting to settle into a new pattern, Vat.lat and Barb.lat contributed the most, with 21 and 18 respectively. Both Ott.lat and Reg.lat contributed five and the rest came from Capp.sist with three, Vat.ar and Vat.turc with two and a single volume from Ross.

Over the last few weeks there has been a slow, but steady trickle of liturgical manuscripts from the Cappella Sistina (Capp.sist). This was the library of the chapter who served the pope privately, starting in the late 15th C. Many of the low-numbered manuscripts which have been digitized are 16th C musical books, both for the Mass and the Office, later donated to the Capp.sist by Pietro Ottoboni in the early 18th C. To the right is the real starting page from one of these, f.4r from Capp.sist.12. This is a Graduale, the service book for the Mass, which almost always start with Advent chants, usually the introit for the first Sunday, Ad te levavi. This book actually starts with a single page prepended to that usual practice, Asperges Me, the ritual for sprinkling the attendees with holy water. The Ad te Levavi has the more elaborate page however, with the massive 9-line initial A, depicting King David lifting up his soul to the Father, who is surrounded by red cherubim.

The line below is from Reg.lat.1434, a late 17th C English to Latin, Greek, French, and German dictionary made for Queen Christiana of Sweden, the source of the Reg.lat collection. This image comes from f.2r, the first page of real text.

Reg.lat.1434_0015_fa_0002r-border.jpg
Barb.lat.296, Alfonsinae (Arzachel) Canonis in tabulas Planetarum, etc (15th C)
Incipit: Canones in tabulas planetar[um], et subiungunt[ur] ipsæ tabulæ planetar[um] Alfonsinæ. In no[m]i[n]e d[omi]ni. scito q[uo]d annus lunaris sit mccc.l.iiii[or] dieb[us]

Barb.lat.625 (Upgraded to HQ), Breviary, Cistercian Use (14th C)
Incipit: Bea-tus vir qui non abut inconsilio impior[um]

Barb.lat.705, St. Augustine De gestis Pelagii, etc. (17th C)
Incipit: D. Aurelii Augustini Hippenensis Episcopi liber de Gestis Pelagii, Contra Aduersarios gratia d[omi]ni nostri Jesu Christi

Barb.lat.718, Albertus Magnus In Dionysium de Ecclesiastica Hierarchia, etc (13th C)
Incipit: (f.1r) [Q]uia p[er] ang[e]lice ierarchie sp[iritu]s

Flyleaf is an earlier (10th C?) leaf from Sermons of St. Augustine


Barb.lat.723, (16th C)
Incipit: Vniversis presentes litteras vi-suris & auditutis Guillermus guischardi

starts on f.694r


Barb.lat.724, Onofrio Panvinio, et al. Opera Liturgica, etc (17th C)
Incipit: (f.1r) Alexandro Far-nesio S. R. E. Ep[iscop]o Svmmæ et aposto-licæ sedis can-cellario Onuphrius Panuinius Veronensis Frater Eremita Augustinianus S. P. D. d Orthodoxa Catholicæ et Salutaris doctrinæ

Barb.lat.725.pt.A, (17th C)
Incipit: Cabala. Hebrei Traditiones suas Cabalam appilant, et m[agiste]r sententiarum

Barb.lat.725.pt.B, (17th C)
Incipit: Incipit liber de ordine vel proportione, vel serie et consideratione Divinitatis

Starts on f.281r


Barb.lat.749, Bartholomaeus Valverde De correctione Bibliorum Epistola (ad Clementem VIII?) (17th C)
Incipit: Beatiss[ime] Pater. Illuss prasidio, qui os mutorum aperire

Barb.lat.758, Leonardi Card. de Rubeis de Ghifono Sermones in Similitudines quae inveniuntur in Canone divini (14th C)
Incipit: [S]icut eni[m] fuit se[n]sus v[este]r ut erraretii a D[omi]no

Barb.lat.759, Leonardi Card. de Rubeis de Ghifono Sermones in Similitudes quae inveniantur in Canone divini (14th C)
Incipit: (f.1r) moralia ad salutem sp[ec]ta[n]tia tenebras div-idit

Barb.lat.761, Libellus ad Sacram Rituum Congregationem pro approbatione Hymnorum in eo contentorum (17th C)
Incipit: Ad sacram Rituum Congregationem. Diuus Hieronymus quem Ecclesia Romana Doctorem maximum

Barb.lat.763, Libellus ad Sacram Rituum Congregationem pro approbatione Hymnorum (17th C)
Incipit: Ad Sacram Rituum Congregat[ionem]. Diuus Hieronymus quem Ecclesia Ro-mana

Barb.lat.771, Aloysii Lippomani Catena in Psalmos XI-XII (16th C)
Incipit: (f.2r) Interpretatio in psal-mum Vndecimum Titulus Vndecimi psalmi. In finem pro octaua psalmus Davidi uel David. Eusebius Iam olim in sexto psalmo hanc

scribe: D. Ludouicum


Barb.lat.772, Aloysii Lippomani Catena in Psalmos XIII (16th C)
Incipit: Interpretatio in psalmum Tertium decimum. Titulus Tertii decimi Psalmi In finem psalmus Dauidi uel David. Eusebius. Quoniam qua[m] hic Prophetice dita sunt, in con-su[m]matione seculorum

Scribe: Dominum Jo. Baptista


Barb.lat.780, Aloysii Lippomani Catena on Psalm 24-25 (16th C)
Incipit: Interpretatio in Psalmum Vigesimum quartum. Titulus Davidis, uel David. Eusebius quoniam nec Psalmus, nec Canticum

Barb.lat.4170, Ariette musicali (17th C)
Incipit: Mi fan guerra

Barb.lat.4179 (Upgraded to HQ), Carlo Ferrini, Pietro Paolo Bencini Concerto del Sig. Carlo Ferrini Virtuoso del Sig. Principe di Palestrina, Giunone (18th C)

Capp.Sist.7, Antiphonal/Psalter: Ferial Vespers (1619)
Incipit: Feria secu[n]da ad Vesperas Antiph. Inclinauit Dominus Euouæ

Capp.Sist.9, Antiphonal: Octave of Epiphany through Advent (1545)
Incipit: In nomine domini Amen. Incipit secu[n]da pars Antiphonarii a primo Sabbato post octava[m] Epi-phanie usque ad Aduentum exclusiue. Ad uesp[er]a[s]

Has the arms of Pope Paul III at the bottom of f.1r


Capp.Sist.12 (Upgraded to HQ), Graduale: Advent through Palm Sunday (1425-1475)
Incipit: In omnibus dominicis siebus p[er] annum finita ter-tia. A sacerdote celebraturo missam

Ott.lat.202, Thomas Aquinas Prima Secundae (1251-1300)
Incipit: (f.5r) Quia sic[ut] damasce[us] h[om]o f[a]c[tu]s est ad ymagine[m] d[e]i

ff.2-r are a fragment of a copy of the Digestum Novum


Ott.lat.204, Thomas Aquinas Questiones Theologicae disputatae (13th C)
Incipit: d[e]d[it] q[uo]d deus [co]gnosci[n]t om[n]ia uno

Ott.lat.214, Thomas Aquinas Quaestiones disputatae (1275-1325)
Incipit: Questio est de

Ex dono on f.1r


Ott.lat.229, Gregory the Great Moralia in Job (1276-1300)
Incipit: Incipit p[ro]hemiu[m] b[eat]i Gregorii p[a]p[e] in exp[osition]e libri iob

Ott.lat.231, Bernard of Clairvaux de Consideratione ad Eugenium
Incipit: Bernardi Abbatis ad Evge-nivm Papam incipit foe-liciter. Svbit animum dicta re aliquid quod te papa beatissime Eugeni uel

Reg.lat.1434, Samuel Morland Collectio Vocabulorum quorundam Anglico: Latinorum, graecorum germanicorum, gallicorum (c. 1653-1689)
Incipit: (f.Vv) O all ye y[at] passe by, Come here a while & lend an ey[e], Because y[e] shady Cone do[e]s now benight

Morland is known to be dead by 1695, but this volume was presented to Queen Christina who died in 1689


Reg.lat.2058, Terence Comedies: Andria, Eunuchus, Heautontimorumenos, Adelphoe, Hecyra, Phormio, etc. (15th C)
Incipit: Publii Terentii afri andris incipit Argumentum. Sororem falso creditam meritricule

See Biblissima, 15th and 16th marginal notations


Reg.lat.2059, Boethius Consolation of Philosophy (15th C)
Incipit: Carmina qvi qvon-dam stvd-io florente pe-regi. Flebilis heu, mestos cogor mire modos

Reg.lat.2062 (Upgraded to HQ), Cicero, Rutilius Lupus, Aquila Romanus, Martinus Capella, Priscian, et al. Partitiones oratoriae, Topica, Schemata lexeos, De figuris sententiarum et elocutionis, De nuptiis Philologiae et Mercurii, De figuris numerorum, etc (1401-1425)
Incipit: (f.1r) M. Tvllii Ciceronis Partitionvm oratoriarvm liber incipit. Stvdeo mi pater latine ex

See Biblissima,


Reg.lat.2072, Gennadius Scholarius Dialogi graco-latini impressi viennae MDXXX seu alias Libelli de via salutis sumanae in quo Sabetur Dissertatio de quibusdam fidei Christianae Capitibus (1580)
Incipit: (f.5r) Eximie Venerandi Patriarchæ Constantino-politani Gennadii Scholarii librllus, et Compediarius

Ross.1068, Jacobus de Cesulis Liber Schaccorum (15th C)
Incipit: Capitulum p[ri]mum. Intra o[mn]ia mala signa i[n] homine unu[m] est

Vat.ar.1385, Abu'l-Hassan 'Ali b Muhammad b. Habib al-Mawardi ash-Shafi'i al-Ahkam as-sultaniyya (1483)

dated du'l-higga 5, 887 AH (Jan 15, 1483)


Vat.ar.1407, Abu Bakr as-Siddiq Ilu (1923)

Vat.lat.7634.pt.2, Bible (14th C)
Incipit: quis eg[re]diatur ad regunum. Et ali[us] nat[us] in regno mopia

starts f.194r


Vat.lat.8816, Augustini del Riccio Discorso di varie Pietre & Marmi & in quali Luoghi si trouano (17th C)
Incipit: (f.11r) All'Honorati, et Industriosi fiorentini, et a tutti quel-le che si dilettano

ff.6r-8v is an index


Vat.lat.9655, Cicero, Isidore of Seville, Gellius, et al Synonyma, De proprietate sermonum, Attic Nights, etc. (1457)
Incipit: (f.1r) Marci Tvlii Ciceronis de suno[n]i-mis ad Lvtivm vetvriu[m] liber i[n]c[i]p[it]. Cicero lvtio Veturio suo Salutem

See Biblissima, palimpsest


Vat.lat.9738, Hieronymi Amati Libelli in quibus inscriptiones veteres eet excerpta varia e libris de rebus antiquis Aegyptiis, Etruscis, Graecis, Latinis: Puteus Ostiensis (1818-1834)

Part of a set, Vat.lat.9734-9775


Vat.lat.9739, Hieronymi Amati Libelli in quibus inscriptiones veteres eet excerpta varia e libris de rebus antiquis Aegyptiis, Etruscis, Graecis, Latinis: (1818-1834)

Part of a set, Vat.lat.9734-9775


Vat.lat.9861, Pierre-Daniel Labat Conciliorum Galliae, tam editorum quam ineditorum, collectio, temporum ordine digesta, ab anno Christi 177 ad ann. 1563, cum epistolis pontificum, principum constitutionibus, et aliis ecclesiasticae rei gallicanae monimentis. (1789)
Incipit: (p.I) Præfatio ad lectorem. Ecclesiarum suarum concilia et instrumenta Hispani

Work done under the auspices of the Maurists. This printed work draws from the manuscript volumes Vat.lat.9862-9875


Vat.lat.10035, Horace, Cicero Works (16th-17th C)

Most of the works are mid 16th C, the last work is 17th C. Repeated foliation


Vat.lat.10053, Liber quatuor novissimorum qui vocatur cordialis (1401-1425)
Incipit: Incipit quatuor nouissi-morum qui uoca[tur] cordialis. Memorare nouissima tua

Vat.lat.10059, Joannis Herolt Works (15th C)
Incipit: D[o]m[ini]ca p[ri]ma aduentus d[eu]m. Ecce rex tuus

ex dono on f.256v dated to 1490


Vat.lat.10283, Collectio remediorum italico et latino sermone conscripta (15th C)
Incipit: Delle excepture della postem

Vat.lat.10350, Tiberio Alfarano De sacrosanctae Basilicae beati Petri Apostolorum principis in Vaticano urbis sita antiquissima, et nova structura liber. Cum catalogo rerum celebrium ut facile quisque per elementa alphabetica, et numeros omnia dignoscere possit. (1676-1725)
Incipit: (f.1r) Gregorio XIII Pont Opt Max Tiberius Alpharanus Sacrosanctos pedes osculatur. Cum Beati Petri Principis ap[osto]lorum Basilicam

Vat.lat.10395, Désiré Raoul Rochette Lettere a Pietro Ercole Visconti. (1827-1853)
Incipit: Naple, 26 mar 1827.


Vat.lat.10469, Gaetano Averardi Memorie di un'epoca dolorosa (1843)
Incipit: Memorie di un'epoca dolorosa. 1843. Correva l'anno vigesimo segto della mia vita

Vat.lat.10470, Giorgio Zoega Catalogo Dei Monumenti Egiziani Esistenti in Velletri nel Museo Borgiano (1784)

Vat.lat.10471, Insignium scriptorum libri, qui in variis totius orbis terrarum Bibliotecis vel manuscripti vel impressi extant (16th-17th C)
Incipit: In signum scriptor[um] libri qui i[]ariis toti[us] orbis

See Ron B. Thomson and Menso Folkerts Boncompagni Manuscripts: Present Shelfmarks. URL


Vat.lat.10479 (Upgraded to HQ), Catalogus librorum impressorum Bibliothecae Puteanae Vol 2 (1814)
Incipit: Catalogus [L]ibrorum Bibliot[h]ecæ Puteanae continent libros in folio

Incipit: (f.3r) Bucchingenis (Michael) HistoriaEcclesiastica

Vat.lat.10483, Indice de libri, che di presente si trouano nella Biblioteca di Monsignor Alessandro Fedeli, Vescouo di Iesi. (c. 1705)
Incipit: (f.1r) 1705. Indice de Libri, che di pre-sente si trouano nelle Bibli-oteca di Monsignor Ales-sandro Fedeli Vescouo di Ie-si

Vat.lat.10497 (Upgraded to HQ), Johannes de Neapoli Quaestio Disputata
Incipit: Incip[it] questio mag[ist]ri Ioh[a]nis de Neapoli Ordinis predicatorum de

Vat.lat.10498 (Upgraded to HQ)
Incipit: De sacramentis [Q]uid sit sacram[en]tum. Quid sit signum

Vat.turc.10, Devotional Text in Arabic and Turkish (17th C)

Vat.turc.241, Beshiktashi Heggar-Zade Riza-yi Naqshibendi Divan (1781)

dated Sha'ban 1195 AH (July-August 1781)