Vatican Manuscripts Added Week 32 of 2025

A much more active week brings seventy-five new manuscripts online. Breaking the pattern of recent weeks, Ott.lat contributed thirty-two this week, the most active fond. Both Barb.lat and S.Maria.Magg added eleven, and both Comb and Vat.lat gave seven. Three came from Chig, and one each from Reg.lat and Sire.

One interesting development this week was that several hybrid print/manuscript volumes, that had already been online in the Incunabula section, were added to the manuscript section. One of these was Ott.lat.1850, a collection of scientific works with a bilingual printed dedicatory letter at front. To the right is f.15r, from a 13th C text of De quampluribus theorematibus by Archimedes, translated by William Morbeke. Apart from being a particularly old manuscript of this translation, each of the nine sections ends with a dated colophon. This lets one determine exactly how long the scribe spend on the pages, which is extremely rare data for the time. As example, De spera et cylindro, found on ff.34r-44v, was started after Sept 25, 1269 (see colophon on f.33v) and finished by October 23, 1269 (Dated 10 KL November on f.44v).

At the bottom is a fragment of the illuminated border from f.1r of Vat.lat.3586. This is a printed book of letters and orations from Cardinal Bessarion. This particular volume was heavily decorated for presentation to King Edward IV, and the full-page miniature on f.1r shows the presentation of the book to the sovereign.

Vat.lat.3586_0009_fa_0004r-border.jpg
Barb.lat.561, Missal (11th C)
Incipit: (f.1r) D[o]m[ini]c[a] i[n] de adue[n]t[us]. Ad te leuaui Excita

Barb.lat.1437, Juridical Texts (15th C)
Incipit: (f.2r) Argumentu[m]

Barb.lat.1836, Petrarch Bucolicum carmen (15th C)
Incipit: (f.2r) Francisci petrarcæ florentini poetæ Buccoli-cum carmen incipit. Egloge prime tutu-lus Parthenias Collocutores Siluius et Mo-nicus

Barb.lat.2743, Martinus Polonus Chronica. (14th C)
Incipit: (f.2r) fuit gener latini eo q[uod]

Barb.lat.2754, Romanorum Pontificum historiae. (17th C)
Incipit: Romani. Sotherve I Papa nvm XIII an christi CLXIII. Sother natione campanus patria Fundanus ex patre concordio

Barb.lat.2786, Relatio super vita et miraculis B. P. Ignatii Societatis Iesu fundatoris ex processibus super illius canonizatione formatis extracta. (17th C)
Incipit: (f.1r) Nullum fuit vnquam tempus, Pater Beatissime, in quo, si alicubi

Barb.lat.2791, Catalogus omnium Archipresbyterorum Sacrosanctae Vaticanae Basilicae Principis Apostolorum (17th C)
Incipit: (f.1r) Beatissime Pater. In Relatione per nos S[ancti] V. facta, circa miracula à Deo Opt. Max. operata per intercessionem

Barb.lat.2815, Paolo Ataleone de Branca Diarium ab anno 1589 ad 1599. (17th C)
Incipit: (f.1r) In nomine D[omi]ni N[ost]ri Jesu chr[ist]i Amen. Incipit Itinerarius aquod feci Gallias uersus

Barb.lat.2852, Rerum Germanicarum Monumenta. (17th C)
Incipit: Delitti per liquali si quo utenere in cancere L'Arciu Teodorico

Barb.lat.2866, Censorium Cancellariae Ecclesiae Spoletinae. (16th C)
Incipit: Alaiani et S[ancti] Venantii. Angelus. Agneti Laurentini

Barb.lat.2872, Decreta Consistorialia notabilioria ab anno 1498 per totum annum 1620. (17th C)
Incipit: Decreta Cnosistorialia notabiliora ab Anno MCCCCLXXXXVIII per totum Annum MDCXX. Alexandro Sexto P.M. Die sexta Junii 1498. Cum R[everentissimus] D[omi]nus Cardinalis Sanctæ Crucis

Chig.F.IV.72, Antimo Liberati Epitome della Musica. (17th C)
Incipit: (f.2r) Beatiss[imo] P[at]re. Quando si compiacque la S.V. di porre l'ultima mano alla Riforma della Musica Sacra

Chig.F.IV.73, Trattato delle proporzioni musicali. (17th C)
Incipit: Delle Proportioni. Proportione non è altro, che una comparatione

Chig.M.VIII.LXXVIII, Giacomo Farina L'Anno diviso In Dodeci Mesi allusivi a Dodeci Madrigali (c. 1682)
Incipit: (f.1.1.r) Ecc[elentissimo] Sig[nore] Viene ad ossequiar

Comb.E.5, Explaination of Our Father (20th C)

Comb.E.7, Book of Hours (18th-19th C)

Comb.E.12, Cantico del Fiore, Lamentatio Della Vergine (20th C)

Comb.E.16, Absolution of the Son, Doctrine of Arcana, etc (20th C)

Comb.E.17, Marian Hymns (20th C)

Comb.E.21, Missal (19th-20th C)

Comb.E.23, Anaphora of Mary, etc (19th-20th C)

Ott.lat.1205, Hippocrates, Andreas Brentius (tr) De insomniis (c. 1492-1493)
Incipit: (f.1v) Ad Cesarem. Vt possem niueam tuam referre

Partially printed. The first print text ends with a celestial calendar for 1493-1494, the others are dated to 1492


Ott.lat.1345, Tibullus, Janus Pannonius, et al Elegies, Vita Tibulli, Elegies, Carmen (15th C)
Incipit: Diuitias alius fuluo sibi cogerat auto

See Biblissima, traces of rubric, almost totally faded


Ott.lat.1355, Rome de Diversi
Incipit: (f.2r) In morte de m. Raffael Motta da Reggio Pittore eccellentiss[imo]

Ott.lat.1407, Priscian Institutiones (12th-13th C)
Incipit: Ha. Incipit P[ro]log[us] Cvm o[mni]s eloquentie

See Biblissima,


Ott.lat.1433 (Upgraded to HQ), Ovid Metamorphoses (1380)
Incipit: Ouidii nasonis meta-morphoseos liber prim[us] incipit feliciter

See Biblissima, scribes: Bartolomeo di Guardalbene da Pressana, Master of Vat.lat.2004


Ott.lat.1441, Silius Italicus Punica (1401-1425)
Incipit: Syllii Italici punicorum Liber primus. [O]rdior arma, qvibvs Cae-lo se gloria tollit

See Biblissima,


Ott.lat.1516 (Upgraded to HQ), Martinus Capella, Cicero, Macrobius, Calcidius, ps-Apileius De nuptiis Philologiae et Mercurii, Somnium Scipionis, Commentarius in Somnium Scipionis, Timaeus (tr), etc (12th-13th C)
Incipit: (f.1r) Cvm in affricam uenissem a maulio

See Biblissima, has 15th C glosses


Ott.lat.1517, Christophori Longolii Perduellionis rei Defensio, and Apologetic Orations
Incipit: (f.2r) Vrbis Encomiu[m] Or[ati]o prima apologetica et rei difficultate[m] ostende[n]s

Ott.lat.1552, Pseudo-Ptolemy, Pseudo-Ptolemy Liber proiectionis radiorum stellarum, De iudiciis partium, Extracts from De speculis et luce (Flowers of Hermes) (1451-1500)
Incipit: Tractatum de spera quatuor capitulis distinguim[us]

See PAL for siglum B.18, See PAL for siglum B.6


Ott.lat.1568, Virgil, ps-Ovid(gloss) Georgica (with gloss) (14th-15th C)
Incipit: Inseq[ui]tur cumulos q[ue] ruit

See Biblissima,


Ott.lat.1570, Giorgio Merula Historiae Rerum
Incipit: [G]eorgii mervlae Alexandrini histo-riæ rerum m[u]l[t]i decas secu[n]da Incepta et no[n] absoluta

Starts on f.139r


Ott.lat.1572, Tractatus seu practica Criminalis
Incipit: Tractatus criminalis ad Iudices et aduocatus ap

Ott.lat.1584, ps-Cicero Rhetorica ad Herennium (14th C)
Incipit: Et si negotiis familiaribus impediti

See Biblissima,


Ott.lat.1590, Andreas de Bulgaro, Sallust, Carmen dedicatorium, Conspiracy of Catiline, The Jugurthine War (14th-15th C)
Incipit: (f.1r) Omnis homines qui stude[n]t sese pre-stare ceteris

See Biblissima,


Ott.lat.1600, Pandects, with commentary

Extremely damaged, particularly at the beginning


Ott.lat.1603 (Upgraded to HQ), Joannes Andreae, et al Liber Sextus, glossed (14th C)

Ott.lat.1606, Dicisiones Rotae antiquae (1376-1446)
Incipit: 1. Quod acte[m]ptata post appellacione[m] no[n] pos-suut officio iudicis ea des[er]ta reuocari

Ott.lat.1609, Julii Patritii In Juvenalem Commentaria
Incipit: (f.1v) Franciscus patricius Dei et

Ott.lat.1615, Cicero, Gellius, ps-Demosthenes De amiticia, Attic Nights, Epistles, etc (1458-1459)
Incipit: Incipit tuluis de amicitia feliciter Acque humaniter incarta ista laus deo

See Biblissima, scribe: Niccolò da Cetona. Signed and dated on f.74v


Ott.lat.1619, Francisci de Cythara Poems
Incipit: (f.1r) Ascanio Columnae S.R.E. Cardinali Amplissimo Franciscus de Cithara S. Multae Ascani Columna causae fuerunt

Ott.lat.1620, Hotabilium ex variis auctoribus

Ott.lat.1622, Cicero De natura deorum, De divinatione (1375-1400)
Incipit: Marci Tullii ciceronis de natura deor[um] liber primus incipit Cvm multe res i[n] philosophia

See Biblissima, See Iter liturgicum italicum, See Bannister, H. M. Monumenti vaticani di paleografia musicale latina ID# 785[flyleaves from a 15th C notated breviary]


Ott.lat.1623, Ptolomei Pheludiani, et al Compositio Astrolabus, Altimetria (15th C)

See Jordanus #10294, there are two works on the Astrolabe before the Altimetria text


Ott.lat.1627, Index multiformium librorum
Incipit: (f.1r) Index Librorum Iuris Ciuilis et Pontificii

Ott.lat.1636, Offizii et Magistrati di Venezia
Incipit: (f.2r) Officii e Magistratti che aspetanno

Ott.lat.1641, Marci Pauli De mirabilibus orientalium regionum
Incipit: (f.1r) Liber primus. P[rase]ns huic op[er]i n[un]c gr[ati]a pneumatis almi. Incipit prologus

Ott.lat.1649, Xenophon, Raffaele Maffei (tr) Oeconomicus (tr) (16th C)
Incipit: Raphaelis Volaterrani. Raphael Volaterranus Titæ Mi-nutiæ S.P.D. Oeconomicu[m] Xenophon-tis olim

Ott.lat.1655, Relazione de Trattati di Pace conclusa in Nimega da Monsignor Bevilacqua Nunzio e Plenipotenziario Apostolico presentata a N.S. Papa Innocenzo XI (17th C)
Incipit: (f.1r) Ardeva piu che mai nella Germania

Ott.lat.1659, Relatione di Constantinopoli (1637)
Incipit: Relatione di Constantinopli nell' anno 1637. Parmi che difficiliss[ima] cosa rieschi ne a tempi

Ott.lat.1667 (Upgraded to HQ), Michele Savonarola Philosophia
Incipit: perior dignior q[uod] intellectus est, quo homines a brutis

Ott.lat.1850, Al Hazen, Archimedes, William Morbeke (tr) Liber de Speculis Comburentibus, De quampluribus theorematibus, De centris gravium vel de planis equipendentibus, etc (1269)
Incipit: (f.8r) Liber de speculis [con]bure[n]tibus. De s[u]btiliori q[uo]d geometre

See Jordanus #10299, dated in colophons throughout f.55r. Ff.1v-7v are printed, dated 1494, f.7v is a table of contents in a lovely Humanist hand


Ott.lat.1982, ps-Cicero, Servius, Horace, et al. Grammar works, Epistles, De metris Horatii, Odes, Epodon, etc (15th C)
Incipit: (f.1r) Collocare apud aliquem beneficium: est

See Biblissima, first section is printed


Reg.lat.1820, Jacopo Sadoleto De Bello Suscipiendo Contra Turcas (16th C)
Incipit: Iacobis Sadoleti de Bello svscipiendo contra tvr-cas ad Lvdovicvm regem galliarvm Oratio

Printed, with some small decorations and an autograph letter as f.IIIr


S.Maria.Magg.41, Breviary, Use of Rome, Winter (13th C)
Incipit: (f.7r) Sabbato de auentu. Ad ue-speras ymnus

Calendar on ff.1r-6v


S.Maria.Magg.46, Tract against Vices (15th C)
Incipit: forn[icando] e[ius] ysa. xvi.

S.Maria.Magg.94, Breviary, Use of Rome (1501-1525)
Incipit: (f.7r) In nomine d[omi]ni. Incupit psal[m]ista cu[m] suis hymnis & antiphonis se-cu[n]du[m] breuiariu[m] curie ro[m]ane

Calendar on ff.1r-6v, printed


S.Maria.Magg.105, Missal, Use of Rome (1476)
Incipit: (f.8r) Incipit ordo missalis s[e]c[un]d[u]m consuetudine[m] cu-rie Romane: Domini-ca p[ri]ma de aduentu Sta-tio ad sanctam Mariam maiorem: Ad missam Introitus

Calendar on ff.2r-6v, printed


S.Maria.Magg.110, Reform of the Statues of the Chapter of Santa Maria Maggiore (17th C)
Incipit: De officio in Coro ordinate dicenado

S.Maria.Magg.125.pt.3, Life of Franco Sacchetti (1332-1400) (16th C)
Incipit: Vita di franco sacchetti il

S.Maria.Magg.125.pt.5, Memories of the Life of Cardinal Rainieri Capocci di Viterbo (17th C)
Incipit: Memorie della Vita del ard. Ranieri Capoccio da Viturbo Alla s[antita] di N.S. Innocentio X.

S.Maria.Magg.125.pt.6, Life of Monsignor Angelo Colocci, Bishop of Nocera
Incipit: La Vita di Monsig[nore] Angelo Colocci Vescouo Di Noce[re]m

S.Maria.Magg.125.pt.7, Life of Pope Alexander VII (1655-1667) (17th C)
Incipit: Nascita Vita, e Morte di Papa Alessandro VII et il governo amministrato da suoi Parenti in detto Pontificato

S.Maria.Magg.125.pt.8, Life of Cardinal Jean Colonna, titular St. Praxide (17th C)
Incipit: Vita del Cardinale Gio. Colonna. Prebe di S. Praxede 1244

S.Maria.Magg.125.pt.11, Historic/Litterary Notes (17th C)

Sire.H.2, Bull of the Immaculate Conception (1867)

In Lithuanian, translated by Matthias Wolonczewski, bishop of Zemaitija. Decorated by Idalia Adelaide Soban'ska, countess of Broël-Plater


Urb.gr.153, Demetrius Calchondyli, Manuel Moschopuli Interrogationes grammaticae, Grammaticae interroges (c. 1488)

See Biblissima, Pinakes Entry, printed


Vat.gr.1406, Tryphiodorus, Constantine Lascaris Argonautica, Prolegomena in Orpheum, Works (15th-16th C)

See Biblissima, , Pinakes Entry, scribes: Κωνσταντῖνος Λάσκαρις (ff.83v-100r), Γεώργιος Μόσχος (ff.127r-140v). First piece is printed


Vat.lat.2222 (Upgraded to HQ), Paulus Pompilius, Hieronymus Paulus Barcinoniensis, et al Vita Pauli Pompilii, Works (c. 1490)

Partially printed


Vat.lat.2704, Clement V, Joannes Andreae (gloss) Constitutions of Clement (c. 1490)
Incipit: (f.2r) Incipiu[n]t [con]stituto[n]es cleme[n]tis p[a]p[e]. v. vnacu[m] apparatu d[omi]ni Jo. andree

Printed


Vat.lat.2930 (Upgraded to HQ), Palaephatus, Cornelius Severus, Albinovanus Pedo, Cassius Dio, Isaac Tzetzes, et al Fragmenta: de historiis incredibilibus, Carmen de morte Cicero, Carmen de Germanico nauigante per oceanum, Oratio M. Antonii in Caesaris funere (tr), Scholia in Lycophronis Alexandram, etc (1475-1525)
Incipit: Palephati Fragmenta. Hæc de incredibilibus scripsi

See Biblissima,


Vat.lat.3429, Tacitus Annales, Agricola (15th C)
Incipit: [N]am Valerium Asiaticu[m] bis consulem

See Biblissima, first section is printed


Vat.lat.3586 (Upgraded to HQ), Bessarion Letters and Orations, (c. 1470)
Incipit: (f.4v) Magnanimus principibus Eduuardo Iuclytissimo angliæ regi, eiusq[ue] ditionis, ducibus comitibus

Printed by Guillaume Fichet. This copy presented to King Edward IV


Vat.lat.11154, Gregory IX, Bernard of Parma (gloss) Decretals (glossed) (13th C)
Incipit: (f.1v) [G]regorius ep[iscopu]s s[er]uus s[er]uorum d[e]i dilectis

Vat.lat.11159, Justinian, Franciscus Accursius (glosses) Institutiones, Books I-IV (glossed)
Incipit: ho[m]i[n]es co[n]stiturt. id ap[ud] o[mn]es ge[n]tes